เจ้าคุณจอมมารดาแพ

บทความ

ศันสนีย์ วีระศิลป์ชัย

05-09-2567

เรื่องของเจ้าคุณจอมมารดาแพ หรือเจ้าคุณพระประยูรวงศ์ พระภรรยาของรัชกาลที่ 5 เริ่มต้นเมื่อคุณแพเป็นที่ทรงพอพระทัยของสมเด็จเจ้าฟ้าชายจุฬาลงกรณ์ (ภายหลังคือรัชกาลที่ 5) ขณะพระชนมายุ 15 พรรษา โดยทรงพบคุณแพครั้งแรกเมื่อเธอตามเสด็จพระองค์เจ้าหญิงโสมาวดีไปชมละครในวังหน้า การสานสัมพันธ์ระหว่างทั้งสองเป็นไปตามประเพณีผ่านการ "จีบ" ซึ่งรัชกาลที่ 5 ทรงพยายามหาโอกาสพบกับคุณแพ ทั้งผ่านพระอนุชาและพระพี่เลี้ยงในการส่งของกำนัล

เมื่อความสัมพันธ์ล่วงรู้ไปถึงเจ้าพระยาศรีสุริยวงศ์ (ปู่ของคุณแพ) ท่านสั่งให้คุณแพกลับบ้านเพื่อป้องกันการพบปะ แต่คุณแพปฏิญาณว่าจะไม่ขอมีชายอื่น รัชกาลที่ 5 ก็ทรงเศร้าโศกอยู่ช่วงหนึ่ง จนกระทั่งสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 4) ทรงเมตตา ขอคุณแพจากเจ้าพระยาศรีสุริยวงศ์ ความรักของทั้งสองจึงกลับมาสดชื่นอีกครั้ง

ทั้งสองใช้ชีวิตอย่างสามีภรรยาสามัญชน จนเมื่อรัชกาลที่ 4 เสด็จสวรรคต และรัชกาลที่ 5 ขึ้นครองราชย์ ชีวิตของเจ้าจอมมารดาแพก็เปลี่ยนไปตามฐานะพระราชวงศ์ อย่างไรก็ตาม เจ้าคุณพระประยูรวงศ์ยังคงทำหน้าที่ด้วยความจงรักภักดี จนถึงบั้นปลายชีวิตเธอได้สร้างคุณประโยชน์หลายอย่างให้ประเทศ จนถึงแก่อสัญกรรมในปี พ.ศ. 2486 ด้วยอายุ 90 ปี

tha

มหาวิทยาลัยราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา สำนักวิทยบริการและเทคโนโลยีสารสนเทศ

เจ้าคุณจอมมารดาแพ

เจ้าคุณพระประยูรวงศ์

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

เจ้าพระยาสุรวงศ์ไวยวัฒน์ (วอน บุนนาค)

บุคคลสําคัญ